Oedeemtherapie
Fysiotherapie is het vak dat zich bezighoudt met het verbeteren en behouden van de functie van het houdings- en bewegingsapparaat met behulp van bewegings- en oefentherapie. Bij bijvoorbeeld patiënten met borstkanker begint de zorg voor het houdings-en bewegingsapparaat al voor de operatie en zal zich tot na het ontslag voortzetten. Hierbij is het van belang dat een patiënt zodanig leert zijn arm te gebruiken dat er een optimaal evenwicht ontstaat tussen lymfe productie en lymfafvloed. Door speciale spier- en ademhalingsoefeningen wordt de lymfafvloed geoptimaliseerd.
De complexe problematiek rond lymfoedeem draagt bij aan het sterk invalidiserende karakter van de aandoening. Lymfoedeem vraagt om een gedegen geïntegreerde aanpak. Voor de integrale behandeling van de lymfe oedematische patiënt is er een belangrijke plaats weggelegd voor de fysiotherapeut.
Net als de bloedbaan waarin bloed circuleert, heeft het lichaam een lymfestelsel waar lymfe doorheen stroomt. Het lymfestelsel ziet er vergelijkbaar uit met het stelsel voor de bloedsomloop. In tegenstelling tot de bloedcirculatie is het lymfestelsel alleen een afvoerend systeem. Lymfe bevat ongeveer dezelfde bestanddelen als bloedplasma maar heeft een hogere concentratie eiwitten. Als lichaamsarbeid wordt geleverd, neemt de concentratie eiwitten in het weefsel verder toe.
Wat zijn lymfeknopen en lymfklieren?
Op het kruispunt van grote lymfevaten bevinden zich lymfeknopen. De lymfeknopen liggen dichtbij organen en worden ook wel klieren genoemd. De klieren filteren de lymfe en halen er lichaamsvreemde stoffen uit (bacteriën, kankercellen, celresten, etc.). Deze lichaamsvreemde stoffen komen in de bloedbaan terecht doordat het lymfestelsel en de bloedbaan met elkaar in contact staan. Via de bloedbaan worden de lichaamsvreemde stoffen uitgescheiden door het lichaam. In de lymfklieren worden witte bloedcellen gemaakt, die een belangrijke rol spelen in het afweersysteem van het lichaam.
Wat is oedeem?
Oedeem is een abnormale ophoping van vocht in het weefsel als gevolg van een verstoord evenwicht tussen aanvoer en afvoer van vocht. Er zijn verschillende vormen van oedeem, afhankelijk van de oorzaak.
Enkele veel voorkomende vormen van oedeem zijn:
- Lymfoedeem (nadat lymfklieren verwijderd zijn door een operatie of als complicatie
van bestraling) - Veneus oedeem (als vervolg van trombose of operatie van bloedvaten)
- Traumatisch oedeem (na een ongeval)
- Primair lymfoedeem
- Lipoedeem
- Oedeem na oncologische ingrepen
- Secundair oedeem na andere operaties
- Tertiair na bestralingen of chemokuur of medicijnen
Welke therapiemogelijkheden zijn er?
De therapie bestaat uit een combinatie van verschillende behandelmogelijkheden:
Compressietherapie
Door middel van het aanleggen van bandages wordt van buiten af een continue druk aangebracht, die het uittreden van vocht tegengaat en de afvoer van lymfe ondersteunt. De bandages worden aangelegd als er nog geen stabiele situatie in de waterhuishouding is bereikt. Wanneer de omvang van de arm of het been stabiel is, kan een therapeutische elastische kous worden aangemeten. Ook kan er gebruik gemaakt worden van apparatieve compressietherapie met behulp van de lymfapress.
Oefentherapie
Een belangrijk component van de afvoer is de “spierpomp”. Tijdens het aanspannen van de spieren (vooral in de benen) worden de aders en lymfebanen even dicht gedrukt en worden het bloed en lymfe omhoog gestuwd. Doordat in de aders en lymfebanen klepjes aanwezig zijn, kan het bloed en vocht alleen maar naar boven richting het hart gaan.
Manuele lymfedrainage
Manuele lymfedrainage is een specifieke massagetechniek die gericht is op verhoging van de transportcapaciteit van het lymfestelsel. Door gebruik te maken van bepaalde handgrepen kan het vocht verplaatst worden naar gebieden in het lichaam waar het lymfesysteem nog intact is zodat het daar vandaan in de circulatie kan worden opgenomen. Ook zijn er specifieke handgrepen om fibrotische verhardingen in het weefsel los te maken.
Voor meer informatie: www.lymfoedeem.nl